از چاله به گود (چرا مراسم سالانه در هیپ‌هاپ ایران مضحک است؟)
 |
| اثری از بنکسی؛ سقوط همیشه به معنای افتادن نیست. |
بدبختی هیپ‌هاپ در ایران همیشه همین بوده است که از بین
همه عناصر هیپ‌هاپ، فقط موسیقی رپ جدی گرفته می‌شود. هربار هم که اهل فن دست به
کار می‌شوند و چیزی را با پسوند هیپ‌هاپ خلق می‌کنند، انگار سرپوش یک
افتضاح چندین و چند ساله را برداشته‌اند تا بوی گند آن زیر دماغ همه بزند. راه‌اندازی
یک مراسم سالانه برای هیپ‌هاپ ایران به خودی خود آن‌قدر مضحک بود که همگی متوجه
شویم چیزی به اسم فرهنگ هیپ‌هاپ در ایران هنوز وجود ندارد. برای به بلوغ
رسیدن شبح هیپ‌هاپ در ایران باید آموخت، از اشتباهات درس گرفت و کمی مطالعه تخصصی
داشت. در مقاله پیش رو سعی کردم توضیح بدهم که چرا به نظرم مراسم سالانه هیپ‌هاپ
در ایران یک افتضاح تاریخی است.
هیپ‌هاپ فقط رپ نیست
درک این مسئله که
هیپ‌هاپ متشکل از چندین عنصر است، خیلی سخت نیست. فرهنگ هیپ‌هاپ به نقل از KRS-One (اثر 9 Elements)
به طور کلی از 4 عنصر اصلی رایمینگ (هنر رپ)، هنر گرفیتی، بریکینگ و دی‌جی‌اینگ
و به صورت جزئی از عناصر دیگری مثل دانش هیپ‌هاپ، کارآفرینی، بیت‌باکسینگ،
فشن خیابانی و زبان خیابانی تشکیل شده است؛ البته به نظر من عناصر دیگری هم
باید به همه این 9 عنصر اضافه شوند؛ منظورم عناصر تاثیرگذاری مثل رسانه، مخاطب
و هنر دیجیتال است (بعداً در یک مقاله تحت عنوان هیپ‌هاپ و عناصر دیگر
به صورت مفصل به آن‌ها خواهم پرداخت). اما چیزی که طبق معمول در شبح هیپ‌هاپ
ایران اتفاق افتاد و می‌افتد، اشتباه گرفتن هیپ‌هاپ با رپ است. اتفاقی که در دوره
اخیر مراسم سالانه هیپ‌هاپ (بخوانید مراسم خودخوانده هیپ‌هاپ ایران) افتاد، دقیقاً
از جنس همین کج‌فهمی و اشتباه گرفتن‌ها بود. همه نامزدها و برنده‌هایی که اعلام
شدند، یا رپر بودند، یا دی‌جی و یا آهنگساز. چرا هیچ اثری از دنسرها، گرف‌آرتیست‌ها،
بیت‌باکسرها، مترجم‌ها، کارآفرینان و رسانه‌ها نبود؟
البته از یک هنرمند که طراح جلد یک آلبوم بود هم تقدیر شد، که جای امیدواری دارد.
به‌نظرم بهتر بود اسم این مراسم خودخوانده را مراسم سالانه موسیقی رپ ایران
می‌نامیدند، که البته به نظرم آن هم یک ادعای واهی بود؛ چرا؟ در ادامه به آن خواهم
پرداخت.
آقا اجازه؟ ما جایزه می‌خواهیم!
انتخاب افرادی که در این مراسم خودخوانده حضور داشتند، من
را یاد یک خاطره بامزه در دوران دبستان انداخت. یادم است پدر پیمان (یکی از هم‌کلاسی‌هایمان)
هربار یک چیزی را می‌خرید، کادوپیچ می‌کرد، به دست مدیر یا ناظم می‌رساند و از آن‌ها
می‌خواست تا آن را سر کلاس درس به پیمان بدهند تا او تشویق شود. پدر پیمان همیشه
اصرار داشت پیمان متوجه نشود که این جایزه از طرف مدرسه نیست و پدرش برای او خریده
است. این تجلیل و تشویق نمایشی دقیقاً من را به یاد جوایز این مراسم خودخوانده
انداخت. البته سوای از چندین عنوان که به افرادی مثل یاس تعلق گرفته بود، بقیه
جوایز و نامزدها همان دوستان و رفقای گرمابه و گلستان عوامل اجرایی بودند؛ یا همان
مشتری‌ها استودیوی نسبتاً معروف در تهران که صاحبش یکی از برگزارکنندگان این مراسم
بود. در بین نامزدها و برندگان، به ندرت می‌شد افرادی را پیدا کرد که از ناکجا
آمده باشند و هیچ ربطی با برگزارکنندگان نداشته باشند. و این، یکی از همان چیزهایی
بود که این مراسم خودخوانده را مضحک می‌کرد.
برگزارکنندگان چه کسانی بودند؟
از بین چندین برگزارکننده این مراسم
خودخوانده، فقط یک‌نفر ربط مستقیم به موسیقی رپ داشت. بقیه عوامل، بیشتر از جنس
تحلیل‌گر و تهیه‌کننده بودند که حالا به خودشان اجازه می‌دادند تا بیایند و بهترین‌های
سال را انتخاب کنند. اینکه دقیقاً چه تخصصی باعث می‌شود که یک تهیه‌کننده بخواهد
در مورد موسیقی رپ نظر بدهد یا آن را از نظر کیفیتی ارزیابی کند، بحث مهمی است که
من همیشه با ادمین‌های سایت‌های "پول بده کارهاتو پخش کنم" دارم. دوست
دارم بدانم دقیقاً چه چیزی باعث می‌شود تا کسی که اصلاً خودش نمی‌تواند دوتا بیت
روی ضرب بخواند یا چیزی از آهنگسازی یا موسیقی نمی‌داند بیاید و نظر بدهد که فلان
رپر خوب است و فلان رپر ضعیف است. البته احتمال دارد که این افراد سواد موسیقایی
داشته باشند (که چه بهتر)، اما اینکه چرا آن را به صورت واضح یا شفاف اعلام نمی‌کنند
از عجایب روزگار موسیقی در ایران است. البته بماند که ما در همین بخش از بررسی این
مراسم هنوز هم بحثمان محور موسیقی رپ می‌چرخد و این گواهی بر این است که این مراسم
هیچ ربطی به فرهنگ هیپ‌هاپ نداشته و ندارد.
احتمال تکرار یک اتفاق تاریخی
دقیقاً 26 سال پیش (1995) در حواشی مراسم جوایز The Source (HIP-HOP Music Awards) در Boston
اتفاقی افتاد که اتحاد ساحل غربی و ساحل شرقی را به باد فنا داد. در آن سال درگیری
لفظی Dr.dre و Snoop Dogg
با ساحل شرقی مخصوصاً لیبل Death Row
و شخص Puff Daddy باعث شد که اتحاد شکننده هیپ‌هاپ ایالات
متحده از بین برود. به نظر من ایجاد یک فضای رقابتی و بی‌ریشه آن هم بدون حل کردن
مشکلات اساسی شبح هیپ‌هاپ در ایران، نتیجه‌ای جز فروپاشی داخلی نخواهد بود. وارد
شدن تهیه‌کنندگان به ارزش‌گذاری برای موسیقی رپ یا فرهنگ هیپ‌هاپ، چیزی جز تخریب
نیست. البته به نظر من هیپ‌هاپ ایران قبل از به بلوغ رسیدن، خیلی وقت پیش مرد و به
همین دلیل شبحی از آن، سرگردان در بین هنرمندان می‌گردد. برگزاری یک مراسم
خوخوانده بدون حل کردن مشکلات مهم و ریشه‌ای در جامعه هیپ‌هاپ، فقط و فقط یک عقب‌گرد
است.
نامزدها چگونه انتخاب شدند؟
یکی دیگر از مهم‌ترین سوالاتی که برای
من مطرح شد، این بود که نامزدها چگونه انتخاب شدند؟ برای من جالب بود که
برگزارکنندگان سعی کردند تا با مطرح کردن افرادی مثل جی‌جی و خشایار SR گریزی بزنند به اینکه "آی ملت ببینید
ما چقدر کول و خفنیم و آزادی بیان رو واسه‌تون فراهم کردیم! ما یه کاری کردیم که
همه سلیقه‌ها بتونن رای بدن"؛ اما خب زهی خیال باطل! نامزدهای این مراسم
چگونه انتخاب و دستجین شدند؟ طبق سلایق برگزارکنندگان؟ اگر پاسخ مثبت است، خب
توضیح بدهید بر اساس چه معیاری این اتفاق افتاده است؟ اگر مخاطبین رای داده‌اند،
خب شفافیت رای‌ها کجاست؟ کسی که چنین مراسمی را برگزار می‌کند، باید آن‌قدر روی
جامعه هیپ‌هاپ یا حداقل موسیقی رپ ایران آپدیت باشد تا بتواند جامعه وسیع و کاملی از
هنرمندها را پوشش بدهد. برای مثال چرا اثری از آلبوم‌های EXIT
در کار نبود؟ چرا اسمی از افرادی مثل K.U.U.D
در میان نیامد؟ چرا از شهریار، از کجراه، از ونوس، از MC
Grow، از Big Kid
و از بقیه خبری نبود؟ چرا؟ چون برگزارکنندگان به اندازه کافی روی موسیقی رپ ایران
آپدیت نبوده‌اند و صرفاً افرادی را وارد کادر کرده‌اند که با آن‌ها حشر و نشر
داشته‌اند یا حداقل آن‌ها را به خوبی می‌شناختند. به همین دلایل این مراسم را
خودخوانده می‌نامم و ادعای آن حتی به عنوان یک مراسم برای موسیقی رپ ایران را هم
رد می‌کنم.
نقاط قوت
البته این مراسم خودخوانده نقاط مثبتی
هم داشت. یکی از نقاط مثبت این مراسم خودخوانده، اجرای خوب و جالب هنرمندهایی مثل
کهگل بود که با زبان لری رپ می‌خواند. البته من هنوز هم سر حرفم هستم که این مراسم
باید چیزی فراتر از موسیقی رپ می‌بود. امکان رای دادن مخاطبین هم از دیگر نقاط
مثبت این مراسم خودخوانده بود؛ هرچند که من هنوز هم سر شفافیت رای مخاطبین مسئله
دارم. نقطه مثبت دیگری که در مورد این مراسم خودخوانده به نظر آمد، حمایت نسبتاً
قابل توجه مخاطبین بود.
اپیدمی انحصارگرایی
یادم است قبل از پخش این مراسم
خودخوانده، یکی از برگزارکنندگان چنین توییتی زده بود: "ماجرای گود رو جدی
بگیرید. این بهترین راه حل برای اشتراک در عین تفاوت عقایده .. اگر توی فراگیر شدن
مشارکت نکردیم در آینده حق اعتراض نسبت به شرایط رو نداریم". به نظرم این
صحبت‌ها چیزی جز شیوع یک اپیدمی انحصارطلبانه نیست. این یعنی اگر ما کاری کردیم،
زحمتش را کشیدیم و تو حمایت نکردی، بعداً حق نداری در مورد اوضاع قاراشمیش هیپ‌هاپ
ایران نظر بدهی. این یعنی، من و دوستانم می‌دانیم بهترین راه حل چیست و حالا ارائه
دادیمش؛ اگر تو (مخاطب) با این حال نکنی و نپذیریش، حق اعتراض نسبت به شرایط از تو
سلب می‌شود.
ماجرای سقف خراب
اوضاع کنونی موسیقی رپ در ایران و شبح
سرگردان هیپ‌هاپ شبیه خانه‌ای است که سقفش خیلی وقت پیش ریخته است و ساکنینش به
جای ترمیم سقف، یک ساعت دیواری لوکس خریده‌اند. فردا شب که باران بگیرد، نه سقفی
است که از خیس شدن در امان باشی و نه ساعت دیواری لوکس سالم مانده تا از آن لذت
ببری. با همه این اوصاف، به نظر من برگزاری هر مراسم سالانه‌ای از طرف هر کسی برای
هیپ‌هاپ ایران فعلاً خنده‌دار و مضحک است و بهتر است تا یک تعمیرکار برای
سقف خراب این خانه صدا کنیم.
نظرات
ارسال یک نظر